„POMÓŻ MI TO ZROBIĆ SAMEMU”
to główna idea pedagogiki Marii Montessori


W Przedszkolandii codzienne działania dydaktyczno-wychowawcze wzbogacamy o elementy pedagogiki Marii Montessori, której życie jak i koncepcja pedagogiczna wyróżnia się spośród wielu koncepcji pracy z małym dzieckiem. Maria Montessori (1870-1952) z pochodzenia była Włoszką, pierwszą kobietą, która we Włoszech studiowała medycynę. Z czasem zrezygnowała jednak z wykonywania zawodu lekarza, aby całkowicie poświęcić się udoskonaleniu i propagowaniu opracowanej przez siebie koncepcji pedagogicznej. Zafascynowana pedagogiką utworzyła pierwsze przedszkole we Włoszech „Casa dei Bambini”. Pedagogika montessoriańska do dziś ma wielu zwolenników wśród wybitnych pedagogów i jest popularna na całym świecie.

Maria Montessori posiadała niezwykłą umiejętność obserwowania. I tak obserwując 3-letnią dziewczynkę, która bawiła się zestawem walców, zauważyła, że dziecko pracowało długo i w głębokim skupieniu, nie reagując nawet na dość silnie rozpraszające bodźce z otoczenia. Po zakończeniu pracy na twarzy dziewczynki pojawiła się radość i odprężenie. Opierając się na tejże i innych obserwacjach M.Montessori odkryła głęboką zdolność dzieci do koncentracji, którą nazwała "polaryzacją uwagi". Porównywała to zjawisko z procesem krystalizowania się kryształu. To tak jakby w roztworze nasyconym wytworzył się punkt krystaliczny, wokół którego zbiera się nieuporządkowana masa, aby przeobrazić się z czasem we wspaniały kryształ. M. Montessori poprzez badania empiryczne starała się odnaleźć różnorodne środki
dydaktyczno-wychowawcze, które miały za zadanie wywoływać ową koncentrację uwagi dziecka. W ten sposób powstała metoda a potem pedagogika montessoriańska.

Zdaniem M. Montessori "polaryzację uwagi" można osiągnąć poprzez umiejętne przygotowanie otoczenia i odpowiednią postawę nauczyciela.

Podstawą dobrze przygotowanego otoczenia jest tzw. "materiał rozwojowy" - czyli środki dydaktyczno-wychowawcze, które mają służyć dzieciom do samodzielnego uczenia się. W przygotowaniu odpowiednich środków dydaktyczno-wychowawczych oprócz estetyki, respektowania zasady stopniowania trudności, wielozmysłowości ważne jest to, aby ich konstrukcja umożliwiała dziecku samokontrolę błędów. Daje to dziecku szansę na samodzielną, bez interwencji osób dorosłych, korektę popełnionego błędu, pozwala na zdobywanie nowych doświadczeń poprzez poszukiwanie odpowiedniego rozwiązania. To sprawia, że dzieci przyjmują błąd jako informację, a nie coś czego powinno się za wszelką cenę unikać. W bazie dydaktycznej Przedszkolandii również niektóre zabawki dają dziecku możliwość samodzielnej korekty błędów.
W naszym przedszkolu stwarzamy warunki do samodzielnego korzystania i wybierania przez dzieci pomocy dydaktycznych, zabawek (zabawki, gry dydaktyczne, pomoce plastyczne, przybory sprzyjające aktywności ruchowej znajdują się na otwartych półkach tak, aby były w zasięgu wzroku i ręki dziecka). W miarę możliwości organizacyjnych ( zajęcia obowiązkowe wynikające z realizacji podstawy programowej, zajęcia dodatkowe) stwarzamy warunki, aby owa polaryzacja uwagi mogła nastąpić – dajemy możliwości zabawy i pracy tak długo jak dziecko ma na to ochotę i w miejscu, które samo sobie wybrało. Materiał dydaktyczny jest tak wyeksponowany, aby wabić, zachęcać i skłaniać do aktywności, ale również absorbować dziecko przez dłuższy czas. Większość zabawek, pomocy dydaktycznych występuje w sali tylko w jednym egzemplarzu. Ma to duże znaczenie wychowawcze, gdyż uczy dokonywania wyborów, respektowania potrzeb innych osób, wyrabia cierpliwość w oczekiwaniu na swoja kolej. Dzięki temu, że materiał dydaktyczny jest zróznicowany dziecko może wybrać i zająć się takimi środkami dydaktycznymi, które są zgodne z jego możliwościami i aktualnymi zainteresowaniami – czyli aktualną "fazą rozwoju".
"Materiał rozwojowy" spełnia bardzo ważną funkcję ale nie mógłby on wystarczająco wspierać rozwoju dziecka, gdyby nie odpowiednia postawa nauczyciela. W pedagogice M.Montessori nauczyciel jest przede wszystkim pełnym miłości obserwatorem dziecka, zawsze gotowym do pomocy. Jednak owa pomoc nauczyciela musi być zawsze głęboko przemyślana. Ważne jest, aby nauczyciel powstrzymywał się od zbytniej ingerencji. Ma on prezentować dziecku materiał dydaktyczny, pokazywać jak poprawnie się nim posługiwać, a gdy dziecko samo zaczyna pracować z danym materiałem powinien się wycofać ograniczając się do obserwacji, by na prośbę dziecka wesprzeć go informacją czy pomocą. Może on używać pochwał i innych wzmocnień, jednakże powinien być ostrożny w ocenach odnoszących się do pracy dziecka. "Pomóż mi to zrobić samodzielnie" to podstawowa zasada tej koncepcji pedagogicznej. M.Montessori zachęca do uczenia dzieci samodzielności i niezależności poprzez opanowanie umiejętności praktycznych takich jak: ubieranie, rozbieranie, nakrywanie do stołu, troska o otoczenie. Korzystając z doświadczenia włoskiej pedagożki nauczycielki Przedszkolandii systematycznie dążą do jak największego usamodzielniania się dzieci. Sprzyja temu między innymi: zachęcanie do samodzielności podczas ubierania i rozbierania w szatni przedszkolnej podczas wyjść do ogrodu przedszkolnego oraz wyjazdów na basen, zmiana koszulki na zajęcia wychowania fizycznego, nauka sznurowania butów, pełnienie roli dyżurnego – pomoc przy podawaniu posiłków, sprzątaniu, przygotowywanie wspólnie z nauczycielem pomocy do zajęć dydaktycznych, podlewanie kwiatów, dbałość o laboratoria grupowe, nakładanie pasty do mycia zębów, w dwóch najstarszych grupach karmienie rybek.

W Przedszkolandii stosujemy elementy pedagogiki M. Montessori np.:

  1. Wszystkie środki dydaktyczne, zabawki, materiały plastyczne są w zasięgu wzroku i ręki dziecka. Dziecko samo może sięgnąć po interesującą go pomoc czy zabawkę.
  2. Zastosowanie dywaników - dziecko wyznacza "swoją przestrzeń" małym dywanikiem, który może w dowolnym momencie rozłożyć na podłodze. Od tej pory miejsce na dywaniku jest tylko do dyspozycji dziecka i nikt nie ma prawa zniszczyć czy zburzyć tego co na tymże dywaniku się znajduje. Jednocześnie dziecko odpowiada za posprzątanie pomocy, zabawek i dywanika po skończonej pracy.
  3. Stosowanie niektórych środków dydaktycznych, które umożliwiają dziecku samokontrolę poprawności wykonywanego zadania.
  4. Nauczyciel obserwuje dzieci, zachęca do samodzielnego działania, nie narzuca się ze swoją pomocą. Jeśli dziecko poprosi o pomoc, wtedy mu jej udziela.
  5. Angażujemy dzieci w prace użyteczne tzn. pełnienie roli dyżurnego, pomoc w hodowli roślin w ogródku przedszkolnym, pomoc w opiece nad zwierzętami – rybkami
    i królikami.
  6. Wprowadzamy reguły społeczne: „nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj”.
  7. Troszczymy się o wychowanie fizyczne – dwa razy w tygodniu dzieci uczestniczą w zajęciach wychowania fizycznego, po uprzednim w miarę możliwości samodzielnym przebraniu w koszulki gimnastyczne. Zajęcia wychowania fizycznego prowadzone są według dostosowanych do wieku zestawów zabaw ruchowych.
  8. Wprowadzamy krótkie „lekcje ciszy”, aby uczyć dzieci wyciszenia się, bycia choć przez chwilę samemu ze sobą.

 

 

Additional information